Bugün, sadece 9 ayda ilçeyi bambaşka bir yer haline getiren, “Ben ne yaptıysam halkım için, halkımla birlikte yaptım” diyen Fatsa’nın devrimci belediye başkanı Fikri Sönmez’in 36. Ölüm yıldönümü.
Fatsa’nın devrimci belediye başkanı Fikri Sönmez ölümünün 36. yılında anılıyor.
Ordu Fatsa’nın devrimci belediye başkanı olan ‘Terzi Fikri’ olarak bilinen Fikri Sönmez, halkçı yerel yönetim uygulamalarıyla Türkiye tarihine geçti.
Devrimci Yol’cu Sönmez, bağımsız aday olarak girdiği belediye ara seçimlerinde belediye başkanı olarak seçildi. Fatsa’da sosyalist bir yönetim kurduğu gerekçesiyle, 12 Eylül askerî darbesine giden süreçte yapılan bir askerî operasyonla görevinden alındı, işkence gördüğü cezaevinde yaşamını yitirdi.
Sönmez’in mahkemedeki savunmasında kullandığı, “Ben ne yaptıysam halkım için, halkımla birlikte yaptım” sözleri tarihe geçti.
Sol Parti’nin geçen yıl yayınladığı Fatsa videosunda süreç şöyle anlatılmıştı.
O dönem Fatsa’da müzik öğretmeni olarak görev yapan sanatçı Mehmet Gümüş, Sönmez’in ardından “O Sönmez” adlı şarkıyı seslendirmişti.
Türkiye edebiyatının unutulmaz şairlerinden Can Yücel’in Terzi Fikri için yazdığı şiir şöyledir:
Terzi Fikri öyle bir giysi dikti ki Fatsa’ya
O Gürcü öyle bir gürledi ki arkadaşlarıyla
Noktalar, noktalı virgüller, askeri operasyonlar
Kimseler çıkaramaz Fatsa’nın sırtından!
Emek hakkının sımsıcak çıplaklığını
FİKRİ SÖNMEZ KİMDİR?
1979’da Ordu’nun Fatsa ilçesinde bağımsız belediye başkanı seçilen ve ilçeyi halk komiteleriyle yöneten Devrimci Yol’cu Sönmez, dönemin Başbakanı Süleyman Demirel ve sağcı medyanın hedef göstermesi sonrası 12 Eylül darbesinin lideri Kenan Evren’in yönettiği ‘Nokta Operasyonu’ ile 11 Temmuz 1980’de gözaltına alınmıştı.
Bundan birkaç ay sonra gerçekleşen darbe koşulları altında cezaevinde tutulan ve işkence gören ‘Terzi Fikri’, 4 Mayıs 1985 günü, 47 yaşındayken kalp krizi geçirerek yaşamını yitirdi.
1938’de Ordu’nun Fatsa ilçesine bağlı Kabakdağı köyünde doğdu. Yoksul bir çocukluk geçirdi. İlkokul sonrası bir terzinin yanında çırak olarak çalışmaya başladı.
1960’larla birlikte Türkiye İşçi Partisi’ne üye oldu ve aktif siyasete başladı. TİP’in Fatsa’daki örgütlenmesi için çalıştı.
Dev-Genç’le birlikte 6. Filo’ya karşı eylemlerde yer aldı. 1972’de THKP-C davasından yargılandı. Mahir Çayan ve yoldaşlarının Maltepe Askeri Cezaevi’nden kaçışı sonrası Karadeniz’e geçmelerine yardımcı olmakla suçlandı. 2 yıl kadar tutuklu yargılandıktan sonra 1974’te afla serbest kaldı.
Karadeniz bölgesindeki emekçilerin ve köylülerin içerisinde mücadele yürüttü. 1978-79’da “Fındıkta sömürüye son” mitinglerini örgütleyen isimlerden biri oldu.
1979’da Fatsa’da, CHP, AP ve MSP’nin iki katı oy alarak bağımsız belediye başkanı seçildi. Fatsa’yı halk komiteleriyle yönetmeye başladı. Komitelerle birlikte “Çamura son” kampanyası, “Fatsa Halk Kültür Şenliği” gibi etkinlikler düzenledi. İlçede yol, su, kanalizasyon gibi sorunların halkın katılımıyla çözülmesi için adımlar attı. Geniş köylü kitlesinin katıldığı fındık mitingleri hayata geçirildi.
1980 Mayıs-Temmuz ayları arasında 50’nin üzerinde kişinin katledildiği Çorum Katliamı sırasında Başbakan Süleyman Demirel tarafından “Çorum’u bırakın Fatsa’ya bakın” ifadeleriyle hedef gösterildi. Operasyon öncesi CHP, MSP, AP ilçe başkanlarının ortak basın açıklaması yaparak “Fatsa’da operasyon yapılacak bir şey yok. Huzur içindeyiz” sözleri yeterli olmadı.
Vali Reşat Akkaya’nın Ordu’ya atanmasıyla birlikte 11 Temmuz 1980’de başlatılan “Nokta operasyonu” ile gözaltına alındı. Hürriyet, operasyondan 2 gün önce “Fatsa’ya nokta operasyonu” başlığıyla harekatı duyurdu. TSK, ilçeye hücumbotlarla denizden baskın gerçekleştirdi. Harekata bir mekanize piyade taburu, üç jandarma komando birliği, il alay komutanlığı takviye birlikler, polis katıldı.
Operasyon sırasında asker ve polislere, yüzleri maskeli faşistler tarafından yardım edildi. Birçok devrimcinin evleri, bu faşistler tarafından ihbar edildi.
Fotoğraflar: Saim Tokaçoğlu
Hayatının geri kalanı cezaevi koşullarında, işkenceyle geçti. 4 Mayıs 1985’te kalp kriziyle yaşama veda etti.
Sönmez’in çalışmaları, bir sosyalist yerel yönetim deneyimi olarak görüldü ve yerli ve yabancı birçok araştırmaya da konu oldu.
